सुदुरपश्चिममा भएको भनिएको सामुहिक गौ हत्या काण्डको भित्री पाटो
-सुमित्रा भट्टराई : खोज पत्रकारिता केन्द्रका लागि
कैलाली । गोदावरी ५ को बान्द्रेखाल जहाँ पातलो बस्ती छ । अत्तरिया नगरपालिकाबाट गाडीमा ४५ मिनेट समय लाग्न यहाँ पुग्न । गाउँका अधिकांस परिवारको जीविका खेतिपातिबाट चल्छ । धेरै जसो बाहुन क्षेत्री बसोबास रहेको यो गाउँमा थारुको संख्या थोरै छ । शेरबहादुर भुलको एउटा मात्रै दलित परिवार छ बान्द्रेखालमा । तिनै शेरबहादुरका छोरा देव भुलले गएको साउन १० गते आफ्नै घरको गाइ मारे । मदिराको नशामा झुमिरहने देवले किन हो आफनो रिस घरपालुवा जनावरमाथि पोखे । गाइ मार्यो ।
-फोटो: अनुराग आचार्य/खोपके
परिवारमा झै झगडामात्र भइरहन्थ्यो । देवकी श्रीमतिले गएको साल फागुनदेखि घर छोडेकि थिइन । कहाँ गइन् अत्तोपत्तो छैन । दुइटी छोरी बिहे गरेर आ–आफनो घर गइसके । एउटा छोरा स्थानीय रुटमा चल्ने गाडिमा सहचालक छन् । अर्का गाउँतिरै अर्काको घरमा काम गर्छन । बावुको मदिरा पिउने आदतले परिवारको अवस्था दयनीय छ । आमा तुलसीले भनिन, ‘देवले के को रिस पोख्न हो, गाइ मार्यो ।’
राम्रो दुधालु थियो गाई । अर्काको बाली खान गएपछि देवले वारी खन्ने कोदालोले गाईलाई हिर्काए । भुल जाति पहिले पहिले गाइको मासु खान्थे । आमा तुलसी भन्छिन, ‘जातले त पाएको हो, अचेल समाजमा बस्दा अरुलाई असर पर्छ भनेर गाइको मासु खान छोडेका छौ ।’कानुनत गाइ मार्नु अपराध हो । देव भुल अहिले जिल्ला प्रहरी कार्यालय कैलालीमा अनुसन्धानका क्रममा थुनामा छन् ।
यही बीचमा कैलाली पटेलामा अर्को एउटा गाइ घाइते अवस्थमा भेटियो । बेली सामुदायिक वन र पटेला सामुदायिक वनको बिचमा भेटिएको त्यो गाइको जिउमा चोट लागेको थियो । नालीमा पल्टीरहेको गाई देखेपछि वनमा घाँस काट्न गएकाहरुले प्रहरीलाई खबर गरे ।
श्रावण १० गते प्रहरी सो स्थानमा पुग्यो । प्रहरीसंगै राष्ट्रिय मठ मन्दीर समन्वय समितिका व्यवस्थापक हरि न्यौपाने, राप्रपा नेपाल कैलालीका कार्यकर्ता र केहि पत्रकार सहितको टोली घटनास्थल पुग्यो । घाइते गाइलाई उपचारका लागि धनगढी स्थित पशु स्वास्थ कार्यालयमा पु¥याइयो । उपचारका क्रममा घाइते गाइ मर्यो । नजिकैको मोहना खोलामा गाडियो ।
भोलीपल्टबाट जुलुस निस्किए । राष्ट्रिय मठ मन्दीर समन्वय समितिका व्यवस्थापक हरि न्यौपानेले आफुहरु घटनास्थलमा पुग्दा त्यहाँ ६/७ वटा गाई मारेर पुरिरहेको देखेको बताए । घटना अनुसन्धान गरिरहेका प्रहरी निरिक्षक सूर्यबहादुर चन्दले गाइ मारिएको प्रमाण नभएको बताउदै भने ‘गाउँदेखिपर र सामुदायिक वन भएको सो स्थानमा पुराना केही हाडखोर थिए, जसलाई गाइगोरु कै हो भनिहाल्न सकिन्न ।’
घटनास्थल वरपर डगौरा थारुहरुको बस्ती छ । जो हिन्दु धर्म मान्छन् । सामुदायिक वनको बीचमा रहेको सो स्थानमा घाँस काट्न मात्रै जान्छन स्थानियहरु । स्थानीयहरुका भनाइमा, एकान्त ठाउँ भएका कारण कतिपयले बुढा र रोगी गाइवस्तु ल्याएर छोडने गर्छन ।
यहि घटनालाई लिएर अहिले हिन्दु राष्ट्र संघर्ष समितीले आन्दोलन गरिरहेको छ । समितीले पटेलाको वनमा ६/७ वटा गाइको ‘सामुहिक हत्या’ भएको भन्दै घटनाको विरोधमा साउन १६ गते सुदूरपश्चिम बन्दको आह्वान गर्यो । गौ हत्याको घटनाप्रति पार्टिको गम्भिर ध्यानाकर्षण भएको भन्दै राप्रपा नेपालले विज्ञप्ती जारी गर्यो। विज्ञप्तीमा राजनीतिमा काँग्रेस, एमाले र माओवादी पनि जोडिए । १५ साउनमा उनीहरुले सामुहिक गौ हत्या नभएको र जनतालाई भ्रममा नपर्न आग्रह गरेर विज्ञप्ती निकाले । हिन्दु राष्ट्र संघर्ष समितीले हिन्दु राज्य स्थापना र गौहत्यामा संलग्नलाइ कारवाहीको माग गर्दै चरणवद्ध रुपमा आन्दोलन गरिरहेको छ । यस क्रममा साउन २० गते धनगढीका केही स्थानमा सिट्ठी जुलुस र कैलालीको अत्तरियामा प्रदर्शन समेत भयो । आयोजक हिन्दु स्वयं सेवक संघ कञ्चनपुरका अगुवा कार्यकर्ता हर्केस बिष्ट बिष्ट भन्छन, ‘धनगढीको पटेलामा अधर्मीहरुबाट ९/१० वटा गाइ मारेको सुनेका छौ ।’ यसैलाई उनीहरुले आन्दोलनको मुख्य बिषय बनाएका छन् ।
यही सुनेको कुराका भरमा अहिले सुदुरपश्चिम अशान्त छ । बन्द, चक्काजाम र नारा जुलुश भइरहेको छ । धनगढीका एकजना स्थानीय भन्छन, ‘ठुलो विपत् निम्त्याउन सानो घटना नै काफी हुन्छ भन्ने पाठ त हामीलाई २०५४ सालमा नेपालगंजमा भएको हिन्दु मुस्लीम दंगाले सिकाइ सक्यो । अब पनि नसिक्ने ?
